Bez względu na sytuację, w której Polska znajdzie się po wyjściu z zakrętu historii, musimy mieć przemyślane i twarde stanowisko w sprawach dla nas najważniejszych. 

Bardzo prosimy zapoznać się z poniższym stanowiskiem                i jeśli są już Państwo zrzeszeni w jakiejkolwiek organizacji pozarządowej (nie pararządowej, będącej kwiatkiem, który władza przypina sobie do kożucha za pieniądze podatników),
zastanowić się nad przystąpieniem do grona jego sygnatariuszy   i wysłać poparcie bezpośrednio do pani Doroty Metery 
pod adres:

Dorota Metera
IUCN Office for Central Europe
Narbutta 40/21
02-541 Warszawa
Poland

Tel.:+48 22 8810552 or 8810553
Fax.+48 22 8810554
E-mail: metera@iucn-ce.org.pl
www.iucn.org
www.agenda2007.eco.pl

dr Zbigniew Hałat
2. grudnia 2002r.

POLSKA NA ZAKRĘCIE HISTORII

Organizacje 
Liga Ochrony Przyrody
Narodowa Fundacja Ochrony Środowiska 
Biuro Porozumienia Zielone Płuca Polski
Towarzystwo dla Natury i Człowieka
Towarzystwo Ślężańskie
Stowarzyszenie na rzecz Ekorozwoju Ziemi Bolesławieckiej 
Stowarzyszenie Producentów Żywności Ekologicznej EKOLAND
Stowarzyszenie Ekologiczne "Eko-Unia"
Stowarzyszenie Handlu Żywnością Ekologiczną
Zieloni Rzeczpospolitej Polskiej Region Warmińsko-Mazurski
Związek Stowarzyszeń Polska Zielona Sieć
WWF  Polska
Stowarzyszenie Ochrony Zdrowia Konsumentów

miejsce na wpisanie nazwy organizacji
...............................................
................................................

przyjęły następujące wspólne stanowisko:

Wejście Polski do Unii Europejskiej oraz dostosowanie do unijnych standardów stanowi obecnie najważniejszą przyczynę wprowadzania zmian w Polsce. Rolnictwo i rozwój obszarów wiejskich są zaś jednymi z najistotniejszych obszarów przewidywanych i koniecznych zmian. Polska, z modelem rolnictwa wielokierunkowego dającym zatrudnienie, pozwalającym na życie w zgodzie z przyrodą, produkcję żywności wysokiej jakości oraz zachowanie różnorodnej struktury kulturowej i krajobrazowej wsi, musi aktywnie włączyć się w dyskusję na temat reformy Wspólnej Polityki Rolnej Unii Europejskiej (WPR).

Czując się współodpowiedzialni za przyszłość obszarów wiejskich w Polsce i w Europie przedstawiamy propozycje, które pozwolą zachować to, co najlepsze w politykach rolnych Polski i Unii Europejskiej,  a jednocześnie skutecznie zreformować to, co w ostatnich latach ograniczyło zaufanie konsumentów i producentów do WPR. 

Dokument ten jest przygotowany z myślą o pracach prowadzonych w Unii Europejskiej w związku z reformą Wspólnej Polityki Rolnej i zakończeniem obowiązywania Agendy 2000 w 2007 roku.

Stanowisko to jest także wyrazem solidarności z instytucjami i organizacjami ekologicznymi, rolniczymi i konsumenckimi prowadzącymi obecnie działania lobbingowe w Unii Europejskiej na rzecz zrównoważonego rozwoju obszarów wiejskich – rozwoju opartego na współpracy rolników i konsumentów, dającego pracę i godziwą płacę za wysokiej jakości produkty i usługi oraz przyjaznego dla środowiska i zdrowia konsumenta.

Zrównoważony rozwój rolnictwa i obszarów wiejskich

Obecnie w Unii Europejskiej, w ramach Wspólnej Polityki Rolnej, mamy wielką różnorodność polityk dotyczących rolnictwa i obszarów wiejskich. Polska, z niepowtarzalną mozaiką małych gospodarstw rolnych oraz wysoką różnorodnością biologiczną na obszarach wiejskich jest wyjątkowym, cennym przykładem dla Europy w budowaniu zrównoważonego modelu rozwoju rolnictwa i obszarów wiejskich. 

Relacje producentów i konsumentów, decentralizacja dystrybucji produktów i usług, wsparcie rynków lokalnych – konieczne jest odbudowanie jak najbliższych - tam, gdzie to jest możliwe bezpośrednich - relacji pomiędzy producentami i konsumentami produktów i usług rolniczych, w szczególności żywności; kluczową rolę powinna tu odegrać współpraca konsumentów z miast z producentami (żywności ekologicznej, usług turystycznych itp.) z obszarów wiejskich otaczających te miasta.

Zielone miejsca pracy

• transformacja gospodarcza z równoczesnym poszanowaniem środowiska na wsi możliwa jest dzięki dywersyfikacji gospodarki wiejskiej w oparciu o tworzenie nowoczesnych zielonych miejsc pracy oraz zastosowanie technologii przyjaznych środowisku, dostarczających wysokiej jakości produktów i usług (żywność ekologiczna, energia ze źródeł odnawialnych, ochrona zasobów wodnych i bioróżnorodności itp.)
• wyrównanie szans rozwojowych na wsi i w mieście poprzez zwiększenie dostępności do edukacji i ochrony zdrowia na wysokim poziomie;
• ze względu na dynamicznie rozwijający się na świecie sektor turystyczny, szczególną rolę w polityce zwiększania zatrudnienia na wsi powinna odegrać turystyka rozwijająca zasoby dostępne na wsi – różnorodność kulturową i krajobrazową oraz bogactwo przyrody.

Wspieranie gospodarstw rodzinnych

Małe i średnie gospodarstwa rodzinne stanowią kluczowy element struktury społecznej żywych i aktywnych obszarów wiejskich. Stąd ich istnienie i rozwój nie powinny być podważane w programach rolnych. Wspieranie gospodarstw rodzinnych powinno stać się centralnym punktem polityki zapobiegania wyludniania obszarów wiejskich. Nie ma demokracji na wsi bez jej mieszkańców. Małe i średnie gospodarstwa rodzinne powinny nie tylko przetrwać – należy wzmocnić ich rolę w reformowanej polityce rolnej UE. Konieczne jest także skuteczne wdrożenie programów wspierania powstawania nowych gospodarstw rolnych.

Odejście od schematu sektorowego - ekologiczna integracja polityki dotyczącej wsi i rolnictwa

Konieczne jest oszacowanie kosztów zewnętrznych powstających w sektorze rolnictwa oraz wprowadzenie zasady zanieczyszczający płaci (polluter pays principle) w rolnictwie. Konieczna jest także społeczna i ekologiczna ocena subwencji trafiających na obszary wiejskie. Szczególny niepokój budzi fakt, że coraz mniejsza liczba, coraz większych i intensywnie produkujących gospodarstw, otrzymuje coraz większą część pomocy ze środków publicznych. Powoduje to upadek mniejszych gospodarstw produkujących bardziej naturalną, lepszą jakościowo żywność, zaś ich bankructwo prowadzi do społecznej, ekonomicznej i ekologicznej katastrofy na obszarach wiejskich.

Budżet na rolnictwo w Polsce

Obecnie ponad 70% budżetu na rolnictwo przeznaczane jest na cele socjalne – ubezpieczenie społeczne rolników, co powinno gwarantować odpowiednie zabezpieczenie mieszkańców terenów wiejskich, nie uczestniczących już w bezpośrednio w procesie wytwórczym. Konieczne jest powiązanie tego systemu zabezpieczenia społecznego także z nadrzędną zasadą zrównoważonego rozwoju rolnictwa i obszarów wiejskich.

Pozostała część budżetu rozdysponowana jest w sposób nie gwarantujący tego, że poza intensyfikacją produkcji żywności, polski sektor rolny i obszary wiejskie wytwarzać będą inne korzyści - miejsca pracy, produkty i usługi, które zapewniają wzrost dochodowości społeczności wiejskich, kształtowanie obszarów wiejskich w sposób pozwalający zachować i rozwijać ich walory przyrodnicze i kulturowe. Dla przykładu obecnie wsparcie rolnictwa ekologicznego stanowi zaledwie 0,022% całości budżetu na rolnictwo (spadek o 20% w stosunku do 2001 roku), podczas, gdy dotacje na ochronę roślin są 5-krotnie wyższe i stanowią ponad 0,1 % (wzrost o 93% w stosunku do 2001 roku).

Narzędzia finansowe ekorozwoju obszarów wiejskich

Dla realizacji zrównoważonego rozwoju obszarów wiejskich konieczne jest stworzenie nowoczesnego systemu jego finansowania opartego na: 

• prawdziwych cenach produktów i usług powstających w rolnictwie (uwzględniających koszty zewnętrzne – szczególnie koszty ekologiczne i zdrowotne);
• likwidacji wszelkich subwencji szkodliwych społecznie i ekologicznie;
• systemie finansowym uwzględniającym potrzebę obciążania podatkami zanieczyszczających i zużywających surowce nieodnawialne, przy jednoczesnym zmniejszaniu opodatkowania pracy (tzw. ekologiczna reforma podatkowa).

Pomoc Unii Europejskiej dla polskiego rolnictwa (przed i po akcesji) musi zostać wykorzystana dla wzmacniania ekorozwojowych praktyk i tendencji na obszarach wiejskich (patrz: zrównoważony rozwój obszarów wiejskich).
Projekty korzystające z pomocy unijnej muszą zostać poddane ocenie oddziaływania na środowisko (w przypadku strategii, planów, programów i polityk – strategicznej ocenie oddziaływania na środowisko).

Międzynarodowy handel żywnością

Dopłaty do eksportu żywności – wyrażamy całkowity sprzeciw wobec dopłat do eksportu żywności, ponieważ dotacje te niszczą lokalną produkcję i konsumpcję żywności, szczególnie w krajach biednych poza Unią Europejską.

Import żywności – Unia Europejska jest największym na świecie importerem żywności – import powinien spełniać wszystkie standardy ekologiczne, społeczne i zdrowotne wynikające z dorobku prawnego UE.

Dostęp do informacji oraz udział społeczeństwa w podejmowaniu decyzji

Szeroki dostęp do informacji stanowi obecnie podstawę budowania aktywnego społeczeństwa obywatelskiego. Wzmocnieniu aktywnych społeczności wiejskich służy także zwiększanie ich udziału w procesie podejmowania decyzji. Nie bez znaczenia dla dynamicznej poprawy możliwości korzystania z tych praw obywatelskich jest szybki rozwój technologii teleinformatycznych na obszarach wiejskich.